 |
|
|
|
|
|
|||
 |
||||
|
Leiden 1606 – 1669 Amsterdam
Rembrandt van Rijn - zelfportret (1661) Kenwood House, London - Engeland
Rembrandt is de belangrijkste Nederlandse schilder (‘Hollandse Meester’) van de 17e eeuw. Hij maakte meer dan 100 zelfportretten en in totaal bijna 700 schilderijen, 300 etsen en 1600 tekeningen. De opvallendste, en meest geliefde, kenmerken in Rembrandts werk zijn zijn beheersing van licht en donker – waarbij hij vaak scherpe contrasten neerzette, zodat de hoofdzaak direct duidelijk werd (“spotlight”) –, zijn levendige scenes vol dramatiek – heel anders dan de strakke formaliteit die andere kunstenaars in die tijd vaak hanteerden –, en zijn zichtbare betrokkenheid bij en inlevingsvermogen met de medemens. Hierom wordt Rembrandt overal ter wereld begrepen en gewaardeerd; hij wordt dan ook gerekend tot de grootste schilders uit de wereldgeschiedenis.
Rembrandt Harmenszoon van Rijn werd op 15 juli 1606 in Leiden geboren, als zoon van molenaar Harmen Gerritszoon van Rijn en bakkersdochter Neeltgen Willemsdochter van Zuytbrouck. Hij was de achtste van negen kinderen in een gezin dat behoorde tot de gegoede middenklasse. Rembrandt bezocht de Latijnse school en studeerde in 1620 korte tijd aan de Universiteit van Leiden.
Van 1620 tot 1623 was de Leidse schilder Jacob van Swanenburgh Rembrandts eerste leermeester. In deze tijd, in 1621 (hij was toen 15 jaar!), besloot hij om zich helemaal op het schilderen toe te leggen. In 1624/25 studeerde hij een half jaar bij Pieter Lastman, schilder in Amsterdam. Na deze korte maar belangrijke leerperiode opende Rembrandt als zelfstandig meester een atelier in Leiden, samen met zijn vriend en collega Jan Lievens. Vanaf 1627 nam Rembrandt zelf leerlingen aan. Zijn schilderijen uit deze periode waren tamelijk klein, maar rijk aan detail. De thema’s waren voornamelijk religieus of allegorisch.
In 1631, 24 jaar oud, had Rembrandt zo’n goede reputatie opgebouwd, dat hij verschillende opdrachten kreeg uit Amsterdam. Dit was voor hem reden om naar die stad te verhuizen, waar hij introk bij de kunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh. Toen Rembrandt zijn eigen atelier startte in Amsterdam, nam hij naar het voorbeeld van Van Uylenburgh leerlingen in dienst die moesten betalen voor hun opleiding. Veel van zijn leerlingen werden later zelf beroemd. Onder hen waren: Gerrit Dou (zijn eerste leerling in Leiden), Ferdinand Bol, Govert Flinck, Carel Fabritius, Samuel van Hoogstraten en Nicolaes Maes.
Tijdens zijn eerste jaren in Amsterdam (1632-1636) maakte Rembrandt vooral grote doeken, gebruikte hij felle kleuren en schilderde voornamelijk dramatische taferelen. In deze periode maakte hij veel portretten. Zijn overige schilderijen hadden vooral bijbelse en mythologische taferelen als onderwerp.
In 1634 trouwde Rembrandt Saskia van Uylenburg, de welgestelde nicht van Hendrick. Als dochter van een patriciër introduceerde zij hem in de hogere sociale milieus, waardoor zijn roem zich verder verbreidde. Eind jaren dertig maakte Rembrandt veel schilderijen en etsen over de natuur. Zijn landschappen toonden in die tijd vaak de onheilspellende kant van de natuur, met dreigende wolkenluchten en bomen die door de storm geknakt waren.
In 1639 verhuisden Rembrandt en Saskia naar een voornaam huis in de Jodenbreestraat (dit huis is nu Museum Het Rembrandthuis). In de periode die volgde werd Rembrandts werk soberder, misschien het gevolg van de familietragedies die hem overkwamen. Uitbundigheid maakte plaats voor diep gevoelde innerlijke emoties. Bijbelse taferelen waren nu vooral gebaseerd op het Nieuwe Testament en niet meer op het Oude Testament, zoals eerder het geval was geweest. Zijn landschappen waren vaker geëtst dan geschilderd, terwijl de woeste krachten van de natuur plaats maakten voor rustige Hollandse plattelandstaferelen. Het formaat van zijn doeken werd weer kleiner. Een uitzondering daarop is “De Nachtwacht” (Rembrandts grootste schilderij), dat net zo wereldlijk en energiek was als enig schilderij uit de periode daarvoor.
Drie maal verloren hij en Saskia een kind vlak na de geboorte. In 1641 kregen zij een zoon, die ze Titus noemden. Kort daarna stierf Saskia. Na haar dood werd Geerthje Dircx aangesteld als het kindermeisje van Titus. Rembrandt kreeg een relatie met haar die een paar jaar later in een scheiding eindigde. De reden voor deze scheiding was zijn liefde voor de 22 jaar jongere Hendrickje Stoffels. Omstreeks Rembrandts 40ste jaar trok Hendrickje, die al enige tijd ook zijn huishoudster was geweest, bij hem in. In datzelfde jaar kreeg het paar een dochter, Cornelia.
In de vijftiger jaren veranderde Rembrandts stijl opnieuw. Zijn schilderijen werden weer groter, zijn kleuren feller, zijn penseelstreken krachtiger. Hiermee nam hij afstand van eerder werk en van de heersende mode, die juist meer en meer neigde tot fijn, gedetailleerd werk. Hij gebruikte nog steeds veel bijbelse thema´s, maar de nadruk lag nu niet meer op groepsscenes maar meer op intieme portretachtige figuren.
Rembrandt leefde in die tijd boven zijn, toch niet geringe, vermogen. Hij kocht veel kunst, kostuums (die hij vaak in zijn schilderijen gebruikte) en curiosa. Dit leidde in 1656 tot zijn faillissement. Hij moest zijn huis verkopen en een bescheiden woning op de Rozengracht betrekken. Zijn vrouw Hendrickje en zoon Titus begonnen daar een kunsthandel om voor de noodzakelijke inkomsten te zorgen. Rembrandts roem verbleekte in die tijd enigszins, maar later zou die weer opleven, evenals zijn financiële omstandigheden.
In zijn laatste jaren schilderde Rembrandt een aantal van zijn mooiste zelfportretten, waarin het verdriet en de zorgen, die hij in zijn leven had gehad, duidelijk zichtbaar werden. Rembrandt overleefde zowel Hendrickje als Titus. Aan het einde van zijn leven had hij alleen nog zijn dochter Cornelia aan zijn zijde. Hij stierf op 4 oktober 1669 in Amsterdam en werd bijgezet in de Westerkerk in Amsterdam - alleen weet niemand de preciese plek...
|
||||
 Rembrandt van Rijn - Het Joodse Bruidje (1667) Rijksmuseum, Amsterdam |
||||
|
|
|
|||
|
|
||||
